Borsa trendi tersine dönebilir mi?
Türkiye’de yüksek enflasyon altında ezilmek istemeyen milyonlarca insan, küçük de olsa birikimlerini Borsa İstanbul’da (BIST) değerlendirerek enflasyondan korunmak istiyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından yayımlanan güncel verilere göre, borsadaki yatırımcı sayısı 11 Eylül itibarıyla yeni bir tarihi zirveye ulaşarak 7 milyon 140 bin 215’e ulaştı. Yalnızca 11 günde 882 bin 800 olarak kaydedildi. Yatırımcı sayısındaki yılbaşından bu yana artış 4 milyon 500 bini aşarken, artış oranı da yüzde 173,2 oldu.
Özellikle 28 Mayıs seçimlerinden sonra hızlanan borsaya hücum, yılbaşından bu yana halka arz sayısının 32’ye ulaşmasıyla yeni rekorlara da gebe. MKK verilerine göre yılın ilk 8 ayında 32 şirket halka açılırken, yatırımcı sayısı 41 milyon 737 bin 120’ye ulaştı. Halka arzlardan 42,86 milyar lira elde edildi. Geçtiğimiz yıl 40 şirket halka arz edilirken, halka arzlara katılan toplam yatırımcı sayısı 8 milyon 713 bin 686 kişi oldu.
Peki hem şirketlerin hem de vatandaşların Borsa İstanbul’a olan bu ilgisi risk taşıyor mu?
“Bu öfkenin sonu gözyaşı olacak”
DW Türkçe’ye konuşan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Evren Bolgün bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Bu çılgınlığın sonu gözyaşlarıyla bitecek.”
Borsaya akının temel sebebi vatandaşların kendilerini yüksek enflasyondan koruma isteği; Şirketlerin halka arz yoluyla krediye erişiminin zorlaştığı bu dönemde finansal kaynak yaratma ihtiyacının bulunduğunu vurgulayan Bolgün, borsaya yatırımcı akınının geçen yıl başladığını ve 2023’te giderek hızlandığını belirtiyor.
Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cihan BolgünFotoğraf: Privat
20 yıl öncesinden pandemi başlayana kadar Türkiye’deki borsa yatırımcısı sayısının en fazla 2 milyon civarında olduğunu hatırlatan Bolgün, “Geçenlerde yeni biten bir şirketin hisselerine yaklaşık 4 milyon kişiden talep geldi. Bu anormal rakamlar vatandaşların enflasyona karşı çözüm arayışının zirvesinde.” “Bu açık bir gösterge” yorumunu yapıyor.
Borsada yatırım yapmak riskli midir?
Bolgün’ün verdiği bilgiye göre borsaya yatırımcı akını yaşansa da açıklanan veriler milyonlarca insanın çok küçük miktarlarda yatırım yapabileceğini gösteriyor. Şu anda borsa yatırımcılarının yüzde 60’ının 10 bin TL’nin altında işlem yaptığına dikkat çeken Prof. Bolgün, “Yatırımcıların yalnızca yüzde 3’ü 1 milyon TL ve üzerinde işlem yapıyor ve bu yüzde 3, borsayı yönlendiren ana grup. Borsa.”
Vatandaşların küçük birikimleriyle yatırım yaptığı hisselerde yapay fiyat artışı yaşandığı uyarısında bulunan Bolgün, “Burada çok ciddi bir sorun var. Bazı şirketlerin hisse değerleri sebepsiz yere 13-15 kat artıyor. Ancak” dedi. Bu şirketlerin yarın nasıl bir performans sergileyeceği bile belli değil.” konuşuyorum.
Türkiye’de faizlerin yanlış konumlandırılması nedeniyle hisse fiyatlarındaki bu anormalliğin küçük yatırımcılar için tehlikeli boyutlara ulaştığının altını çizen Bolgün, şöyle konuştu:
“Sermaye piyasasının gelişmesi açısından sağlıklı olmayan bir şey yapıyoruz. Bu çılgınlığın içinde hak etmeyen şirketleri halka arz ediyoruz. Halka açılmayı hak etseler bile hak etmedikleri fiyat değerlerine ulaşıyorlar. Sonraki yıl yüzde 100 olacak, bakın yüzde 99 demiyorum ama yüzde 100 küçük yatırımcılar için ciddi sorunlar olacak.” “Bu çılgınlığın sonu gözyaşlarıyla bitecek.”
Borsa güçlü mü?
Borsaya akının tehlikelerini DW Türkçe’ye anlatan Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Danışma Kurulu Üyesi Atilla Köksal, Kovid-19 döneminde borsaya başlayan genç ve küçük yatırımcıların ilgisinin arttığını söylüyor. 19. dönem ise pandemi sonrası dönemde artarak devam ediyor.
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Danışma Kurulu Üyesi Atilla KöksalFotoğraf: privat
Uzun yıllardır TL mevduat ve döviz-altın yatırımı yapan vatandaşların son dönemde yaşanan yüksek enflasyon nedeniyle borsaya yöneldiğine dikkat çeken Köksal, “Vatandaşlar son 30 yılda enflasyonla mücadeleyi çok iyi öğrendi. -40 yıldır doğal olarak önce altın ve döviz, ardından da sürüyle borsaya girmeye başladı.” “Böylece hisse değerleri yükselmeye başladı. Yükseliş devam ettikçe küçük yatırımcılar borsaya daha fazla gelmeye başladı” diyor.
Atilla Köksal, borsada birçok şirketin hisselerinde olağandışı fiyat artışları yaşandığını, bu durumun yüksek fiyatlardan hisse alan küçük yatırımcılar için büyük tehlike oluşturduğunu kaydederek, “Günümüzde pek çok şirkete işlem izni veriliyor. Halka açıldığında hak etmediği fiyattan işlem görüyor.Herhangi bir büyüme ve yeni yatırım Herhangi bir karar vermeden hisselerin bir iki ay içinde ikiye katlandığını görüyorsunuz.Borsaya giren küçük yatırımcıların bu duruma çok dikkat etmesi gerekiyor. şu anda borsada benzeri görülmemiş bir trend. Maalesef birçok kişi kısa sürede zengin olmak için borsaya giriyor. Ancak borsada para kaybetmek çok daha yaygın ve kolaydır” diyor.
“Küçük yatırımcılar mağdur olabilir”
DW Türkçe’ye konuşan İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, yatırımcıların borsaya olan ilgisinin temel nedeninin enflasyona karşı kendilerini korumak olduğunu belirterek, “Ancak borsanın yükselişinin asıl nedeninin borsa olduğunu söyleyebiliriz. olumlu karşılanan ekonomik dönüşüm hikayesidir.”
İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya ÖzerFotoğraf: privat
Bu noktada seçim sonrası değişen ekonomi politikalarının borsa endeksinin yükseliş eğilimini destekleyen önemli bir unsur olduğunu kaydeden Özer, borsaya giren milyonlarca yeni yatırımcının finansal okuryazarlığının zayıf olduğuna dikkat çekiyor.
Yakın gelecekte hisselerdeki sağlıksız fiyatlamaların ve akılcı olmayan yatırım kararlarının olası mağduriyetlere yol açacağı uyarısında bulunan Özer, şöyle konuştu:
“Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kurumların eğitimlerine katılmak finansal okuryazarlık açısından destekleyici olacaktır. Okumak, bilgi edinmek ve araştırmak finansal okuryazarlığı artıracağı gibi aynı zamanda doğru yatırımın kapısını da açacaktır. Küçük yatırımcılar bu dönemde savunma hisselerine yönelebilirler. Bu dönemde kendilerini olası bir dalgalanmadan korurlar.”
“Yabancıların BIST’e dönüşü sorunsuz olmayacak”
Borsaya ilişkin merak edilen konulardan biri de son yıllarda Borsa İstanbul’daki hisselerini elden çıkaran uluslararası yatırımcıların tekrar geri dönüp dönmeyeceğidir.
Atilla Köksal’a göre, son aylarda borsaya yabancı girişinde bir hareketlenme olmasına rağmen, önceki döneme göre hala yetersiz. Birkaç yıl öncesine kadar BIST’te yabancı payının yüzde 70 civarında olduğunu hatırlatan Köksal, şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Artık Borsa İstanbul’da yabancı payı yüzde 30’lara düştü. Aslında bizim borsamızda yabancı payının daha fazla olması arzu edilen bir durum değil. İdeal olan 50-50’lik bir dağılım olacaktır. Bu aşamada Yabancı yatırımcıların borsaya büyük bir patlamayla döneceğini düşünmüyorum. Belki “Büyük halka arzlar olursa girişler hızlanabilir.”
